مسی در شرایطی به قهرمانی جام جهانی رسید که همچنان با سبک خاص خود پیادهروی میکرد.
به گزارش فوتبال ۳۶۰، پس از پایان فینال جام جهانی ۲۰۱۴، آمار عجیبی منتشر شد که طبق آن مانوئل نویر، سنگربان تیم ملی آلمان، مسافت بیشتری نسبت به لیونل مسی طی کرده بود. این موضوع باعث شد تا سوالات و صحبتهای بسیاری در خصوص عملکرد مسی و کاهش چشمگیر میزان دوندگی او به وجود بیاید. با توجه به اینکه سال ۲۰۱۴ دادههای آماری کافی در زمانهایی که بازیکنان مالکیت توپ را بر عهده ندارند در اختیار نبود، امکان بررسی دقیق این مساله وجود نداشت اما حالا شرایط کاملا متفاوت است و دادههای آماری نشان میدهد مسی به همان اندازهای که با توپ خطرناک است، بدون مالکیت توپ هم به حریف ضربه میزند.
راه رفتن مثل یک شتر!
این تنها توصیفی از راه رفتن مسی نیست، بلکه توصیفی از توانایی خارقالعاده او است که گویی به پاهایش هم اجازه میدهد تا فکر کنند. بدن کشیده، لاغر و پاهای کوتاه لئو، کار هر مدافعی که تلاش میکند روی پای او تکل بزند را دشوار میکند تا به گفته مقاله نویس نشریه اتلتیک، بار دیگر نظریه هنری دیوید، فیلسوف و طبیعتگرای آمریکایی که اعلام کرده بود: « پیادهروی شتر بیشترین بازده را دارد چرا که تنها حیوانی است که در حین راه رفتن نشخوار میکند، پس باید مثل شتر راه بروید!» گویی مسی در حین پیاده روی در ورزشگاههای قطر، همه اتفاقات در حال وقوع را میجَوید.
همانگونه که پپ گواردیولا پیش از این (سال ۲۰۱۹) گفته بود گویی که او در حال نقشهبرداری از زمین است: «او نمیدود، اما همه چیز را به دقت نگاه میکند که چه اتفاقاتی در حال وقوع است. او نقاط ضعف رقیب را بو میکشد و بعد از ۱۰ دقیقه، نقشه کلی از زمین و رقیب برای خود دارد تا به طور دقیق بداند در چه نقاطی فضای کافی وجود دارد». همچنین ارنستو والورده هم دقایق ابتدایی مسی در هر دیدار را با عنوان «گشتزنی پیاده تکنفره» توصیف کرده بود.
قرار گرفتن در فضا
حتی یک طرفدار معمولی هم میداند مسی در جام جهانی قدم میزد. گویی در محبوبترین گردهمایی «رامبلرز» (پیادهروی دستجمعی که در انگلیس برگزار میشود) حضور دارد. اما مسئلهای که هرگز مستند نشده، این است که او چرا، چگونه و در چه محلهایی از زمین قدم میزند. مجموعهای از تاکتیکهایی با حداقل تحرک و تمام روشهای به ظاهر کوچکی که به او اجازه میدهد بدون هیچگونه تلاش طاقتفرسا و پا به توپ شدن (در دقایقی کوتاه) به دفاع حریف ضربه بزند. اولین چیزی که او باید بداند این است که چه کسی، چگونه قرار است مقابل او قرار بگیرد.
تجربه نشان داده اختصاص دادن یک بازیکن خاص برای یارگیری نابغه آرژانتینی عموما با شکست مواجه شده است. همان طور که هکتور کاستلانوس، هافبک تیم ملی هندوراس پس از دیدار دوستانه مقابل آرژانتین یاداوری میکند: «پس از اینکه به او ضربه زدم، خیلی آرام و دوستانه از من پرسید؛ واقعا تمام بازی من را دنبال خواهی کرد؟ و به او گفتم، راستش بله، خندید و دیگر چیزی نگفت». مسی در آن بازی 2 بار گلزنی کرد، گل نخست را ساخت و پس از پایان بازی لباسش را به کاستلانوس داد!
اما در برابر خطوط دفاعی مرسومتر که بازیکنان به گونهای سازماندهی میشوند که در شرایط و مناطق مختلف زمین، نزدیکترین مدافع به مسی مامور مهار او میشود و سایرین مامور بستن راههای ارتباطی همتیمیهای مسی با او هستند. در این حالت، وظیفه مسی این نیست که یک مدافع را از جریان بازی خارج کند، بلکه او در منطقهای قرار میگیرد که هیچ یک از مدافعان حریف نمیتوانند مطمئن باشند کدام یک از آنها باید آن منطقه را پوشش بدهند. درواقع او حفرههای تدافعی را پیدا کرده و در آن بخشها حضور پیدا میکند.
تصویر پایین مربوط به تقابل مدافعین عربستان است که با ۴ مدافع، در صدد بود تا اجازه نفوذ دیماریا (سمت چپ) و لائوتارو (بخش مرکزی) را ندهد. در چنین شرایطی، مسی در جهتی مخالف و متمایل به سمت راست هجومی خود پرسه میزند تا در نهایت باعث شود مدافعان عربستان مجبور شوند بین یارگیری مسی یا فضا دادن به 2 مهاجم دیگر آلبیسلسته یکی را انتخاب کنند؛ اتفاقی که باعث شد آنها از هر 2 سو همچون نوارهای لاستیکی کش بیایند.




در نهایت نخستین ضربه مسی در جام جهانی در حالی به سمت دروازه حریف نواخته شد که او حتی مجبور نبود به سختی بدود، بلکه نخستین لمس توپش در این رقابتها را تجربه کرد. علاوه بر این، ۱۱ ثانیه قبل از ضربه، او تنها با برداشتن دو قدم به سمت راست خود در نزدیکی دایره مرکزی زمین، به شکلگیری حمله کمک کرده بود. همانگونه که گواردیولا در سال ۲۰۰۱ در کتاب زندگینامه خود (مردم من، فوتبال من) نوشته بود: «فقط با برداشتن دو قدم، میتوانم ریتم بازی را به طور کامل تغییر دهم».
پیادهرویِ موثرتر از دوندگی سایرین
برای جلوگیری از ایجاد بینظمی، برخی از مدافعان مرکزی از مدافع چپ مرکزی میخواهند تا مانع رسیدن توپ به مسی شوند؛ همان طور که گواردیول در نیمهنهایی کار را برای مسی دشوار کرد و همیشه گزینهای برای پشتیبانی از گواردیول وجود داشت اما مسی از این حسن توجه مدافعان بهترین استفاده را میبرد. نیمساعت پس از گذشت نیمهنهایی، زمانی که انزو فرناندس توپ را بین خطوط میچرخاند، فضای مناسبی در مقابل خولین آلوارس دید که در حال نفوذ در فضای ایجاد شده بین 2 مدافع مرکزی کرواسی بود چرا که گواردیول بیش از حد به مسی نزدیک شده بود.

معمولا مدافعان مرکزی با همکاری هم کار میکنند تا برای آفسایدگیری به جلو بروند یا با سرعت به عقب برگردند اما گواردیول متوجه شانه مسی که به سمت توپ خیز برداشته بود شد و این مسئله باعث مکث او شد تا در زمان مناسب نتواند برای کمک به خط دفاعی به عقب برگردد و آلوارس صاحب موقعیت شود.
نتیجه؟ موقعیت، پنالتی برای آرژانتین و گل مسی.
مسی بدون توپ و حتی بدون حرکتی خاص موجب شده بود تا موقعیتی خطرناک برای آرژانتین ایجاد شود. او تنها با برداشتن یک قدم به سمت چپ و نه به سمت دروازه حریف، فضای بالقوه ارزشمندی را در خط میانی اشغال میکند تا صاحب توپ شود اما زمانی که گواردیول برای بستن راه ارتباطی سایر بازیکنان با مسی به او نزدیک شد، فضای مناسبی برای سایر بازیکنان به وجود میآید.
با افزایش ردیابی دادههای بازیکنان در زمانی که صاحب توپ نیستند، برخی از نهادها به بررسی نحوه راه رفتن مسی و کمکی که به سایر بازیکنان انجام میدهد کردهاند. در همین راستا، مقالهای در سال ۲۰۱۸ در خصوص فضاهایی که هر یک از بازیکنان بارسلونا اشغال کردهاند در کنفرانس Sloan Sports Analytics ارائه شد و تعجبی در کار نیست که بدانیم فضایی که مسی، بدون این که صاحب توپ باشد - و شاید به نظر میرسید به شکلی منفعل در حال قدم زدن است- اشغال کرده بود، به میزان قابل توجهی با ارزشتر از سایر بازیکنان بارسلونا بود تا نهاد fivethirtyeight مقالهای با این مضمون را منتشر کند: «راه رفتن مسی، از دویدن اکثر بازیکنان موثرتر است».
مغناطیس شخصی!
فضاسازیهای مسی تنها به شرایطی که او صاحب توپ نیست، محدود نمیشود. زمانی که مدافعان سعی میکنند فضای مناسبی در مقابل او و پای چپ قدرتمندش برای گلزنی قرار ندهند، لئو دوست دارد به خطوط عقبتر خودی اضافه شود؛ ایدهای که او عموما وقتی مالک توپ نیست به اجرا در میآورد. او سعی میکند با دریبل به سمت دروازه خودی و ارسال پاسهای ساده، مدافع یارگیر خود را از دروازه خودی دورتر کند تا به این ترتیب از توپ به عنوان یک «طعمه» استفاده کند. این حیلهای بود که گواردیول باز هم در آن گرفتار شد. مسی در میانه میدان صاحب توپ شد اما موفق نشد حرکت عرضی انجام دهد، بنابراین مدافع مستقیم را با خود به جلو کشید.



چند ثانیه بعد، آلوارس در فضای ایجاد شده از غیبت گواردیول صاحب موقعیتی استثنایی برای گلزنی شد. بار دیگر یک مدافع مرکزی احساس کرد حضور مسی در میانه زمین خطرناکتر از حفره احتمالی است که دنبال کردن مسی تا میانه زمین در خط دفاعی به وجود میآورد. بنابراین دنبال کردن مسی را انتخاب کرد. این بار هم مسی باعث شد تا این مدافع، مجازات شود. هرچند که در آن موقعیت، مسی موفق نشد پاس کشنده را ارسال کند اما حتما به یاد دارید برای به ثمر رساند گل سوم، کاری را انجام داد که احتمالا تنها از خودش توقع میرفت.
بازی در سایه
تاکنون مسی را در مقابل مدافعان تحت نظر قرار داده بودیم اما وقتی مدافعان مرکزی خط آفساید را بالا میبرند، مسی که عموما راه میرود در منطقه آفساید میماند. در این صورت خطری از جانب او ایجاد نمیشود، نه؟
اما او همچنان خطر بالقوه خواهد بود، همانطور که در گل مردود شده آرژانتین مقابل عربستان اتفاق افتاد، لائوتارو از آفساید فرار کرد و موقعیتی ۲ به تک برای آرژانتین به دست آمد؛ هرچند که وجود موهای لائوتارو در آفساید، این گل را مردود کرد.
علاوه بر این، حضور مسی در موقعیت آفساید و در سایه مدافعان مرکزی تا زمانی ادامه دارد که بخواهد توپی را از بازیکنان خودی دریافت کند - و در چنین زمانی، با توجه به اینکه تمرکز مدافع مرکزی از مسی که در موقعیت آفساید قرار دارد برداشته شده- او از موقعیت آفساید خارج میشود و توپگیری را انجام میدهد، اتفاقی که باعث میشود کار مدافعین برای بستن راه ارتباطی با مسی دشوارتر شود.



تاخیر هوشمندانه
یکی از مهمترین ایدههایی که در پی راه رفتنهای مسی وجود دارد این است که او به صورت موقت از جریان بازی خارج شود و سپس در موقعیت مناسب، بار دیگر وارد جریان بازی شود و به این ترتیب او این امکان را دارد تا بهترین ضربات را به حریف وارد کند. اشغال فضای مناسب در محوطه جریمه حریف برای یک بازیکن ۱۷۰ سانتیمتری کار سادهای نخواهد بود. با چنین شرایطی، اگر قرار باشد در محوطه در انتظار دریافت توپ بمانید، همان لحظه شکست خوردهاید اما مهار بازیکنی که در لحظه به موقعیت گلزنی میرسد، برای مدافعان کار بسیار دشواری خواهد بود. در تصویر زیر که مربوط به تقابل آرژانتین و هلند است، مسی در موقعیت بازیکن هافبک قرار دارد و سایر بازیکنان در حال نفوذ هستند اما مسی برای دریافت سانتر، سریعا به محوطه میرسد.


خوانما لیو، دستیار سابق پپ گواردیولا در منچسترسیتی میگوید: «همیشه به بازیکنان گفتهام بازیکنی که دیرتر از بقیه به محوطه جریمه میرسد، بیشترین شانس را برای شوتزنی دارد. همین طور به آنها گفتهام هرچقدر به دروازه نزدیکتر شوید، از گلزنی دورتر خواهید شد». مسی با انتخاب اینکه آخرین بازیکنی باشد که وارد محوطه میشود، این فرصت را به سایر بازیکنان میدهد که فضای بیشتری در مقابل خود داشته باشند. در موقعیتی که مقابل کرواسی از دست میرود، مسی ضد حملهای را طراحی میکند و سپس سعی میکند بیشترین عرض را به بازی بدهد تا به این ترتیب گواردیول که مسئول مراقبت از مسی است، ناخواسته فضای بیشتری را در مقابل تاگلیافیکو قرار بدهد.


چنین عملکردی از سوی مسی، بارها با لباس بارسلونا و خصوصا در الکلاسیکو هم دیده شده بود؛ زمانی که او واران، راموس و یا سایر مدافعان مرکزی رئال را از جریان بازی خارج میکرد تا فضای کافی در مقابل سایر بازیکنان وجود داشته باشد. شاید بهترین نمونه مربوط به الکلاسیکوی فصل ۲۰۱۷/۱۸ باشد؛ زمانی که روبرتو در موقعیت ارسال قرار میگیرد، مسی که متوجه میشود حواس ناچو و راموس به او معطوف شده، به سمت تیر نخست میرود تا فضای کافی در اختیار سوارس قرار بگیرد.


عملکرد ایستا در زمان تغییر مالکیت
آخرین و احتمالا موثرترین راهی که مسی میتواند با کمترین تلاش روی بازی تاثیر بگذارد (و احتمالا راه مورد علاقه او در ۳۵ سالگی) این است که وقتی آرژانتین صاحب توپ میشود از حرکت به سمت جلو میایستد. ایده ساده است؛ در حالی که همه به یک طرف میدوند، یک قدم در جهت عکس بردارید و ببینید که چگونه فضاها باز میشود. در این صورت اگر مدافع در کنار مسی نماند، او آزاد خواهد بود تا توپ را دریافت کرده و ضد حمله را برای بازیکنان همتیمی که مقابل او میدوند، طراحی کند. در صورتی که یکی از مدافعان مرکزی در کنار او قرار بگیرد، سایر بازیکنان فضای بیشتری دریافت کرده و تیم حریف، یک مدافع خود را از جریان بازی خارج شده میبیند.



آلوارز به خوبی بازیکن همتیمی که در فضای مناسب قرار دارد را میبیند و گواردیول که یارگیری مسی را انتخاب کرده بود به سرعت خود را برای پوشش به منطقه تدافعی میرساند. در نهایت مسی که دیرتر از سایرین خود را به محوطه رسانده، چند سانتیمتر برای استفاده از توپ برگشتی کم میآورد تا موقعیت از دست برود. این در حالی است که گل نخست بارسلونا در الکلاسیکوی رفت فصل ۲۰۱۷/۱۸ نمونهای دیگر از عملکرد ایستای مسی در زمان بازپسگیری توپ است.



کواچیچ که در میانه میدان فرصت مناسبی برای پرس کردن راکیتیچ داشت، تصمیم میگیرد مسی را زیر نظر داشته باشد، این فرصت کافی را در اختیار راکیتیچ قرار داد تا بدون هیچ گونه دردسری، توپ را تا پشت محوطه حریف پیش ببرد. مراقبت مارسلو و کواچیچ از مسی تا پشت محوطه ادامه دارد و این امر فضای کافی در اختیار روبرتو و سوارز قرار میدهد. در نهایت واران برای پرس کردن راکیتیچ به او نزدیک میشود تا فضا برای تکبهتک شدن سوارس با ناواس ایجاد شود و به این ترتیب گل نخست بازی به ثمر برسد. این بار حرکت نسبتا ایستای مسی به سمت دروازه حریف، عملکرد تدافعی رئال مادرید را مختل کرد و فضای کافی در اختیار سایرین قرار داد.
هنر پیاده روی
پیادهروی مسی معظلی است که رقبای او با آن روبرو میشوند. مسی با توپ میتواند هر کسی را شکست دهد اما در زمانی که او مالکیت توپ را در اختیار ندارد هم به همان اندازه خطرناک است. شاید پایهریزی گل دوم آرژانتین مقابل فرانسه بهترین نمونه از عملکرد او باشد؛ زمانی که اوپامکانو و واران انتخاب کردند تا در کنار مسی قرار بگیرند تا مانع رسیدن توپ به او و بازیسازی او شوند اما لئو نه تنها صاحب توپ شد، بلکه با پاسی که برای آلوارس ارسال کرد، نه تنها 2 مدافع مرکزی فرانسه را از جریان بازی خارج کرد، بلکه در ادامه از فضای ایجاد شده ناشی از غیبت 2 مدافع مرکزی، مکآلیستر و دیماریا نهایت استفاده را برای به ثمر رساندن گل دوم بردند. علاوه بر این، اندکی پیش از به ثمر رسیدن گل سوم، حضور مسی در منطقه آفساید در زمان ارسال پاس مونتیل برای لائوتارو با خروج ستاره آرژانتینی از منطقه آفساید همراه شد تا مسی خطر بالقوه دیگری را ایجاد کند و در نهایت خودش گل سوم را به ثمر برساند.
درک و آنالیز هیچ یک از حرکات مسی برای رقبا کار دشواری نیست اما وقتی همه افراد به یک سمت میروند و مسی به طرف مقابل راه میرود، کار مدافعان برای تحت نظر داشتن او و انتخاب تصمیم مناسب بسیار دشوار خواهد بود. همان گونه که در قرن نوزدهم میلادی، هنری دیوید برخلاف سایرین اهمیت بسیاری برای پیادهروی قائل بود و اعلام کرد: «بدل شدن به کسی که به طور موثر پیادهروی میکند، مستلزم انصراف از بهشت است. مدیریت در ازای بهشت و این کاملا ارزشمند است» 2 قرن پس از او، وقتی بازیکنی با دوندگی بیشتر از سایرین مورد توجه رسانهها قرار میگیرد، مسی با پیادهروی هوشمندانه خود، همچون عروسکگردان خیمهشب بازی، مدیریت بازی را در اختیار خود میگیرد. مسی تنها کسی است که اجازه دارد چنین پیادهروی باشکوهی را در زمین فوتبال به نمایش بگذارد.
*اشکان شهروزی
ارسال نظر
برای ارسال نظر، باید وارد حساب کاربری خود شوید.
ورود