داستان‌های فراموش شده جام ملت‌های اروپا؛ تبانی ماتادورها

به گزارش فوتبال 360، با تغییر شیوه رقابت‌ها پس از 20 سال در دوره گذشته و دوبرابر شدن تیم‌های حاضر در دور نهایی، پیش‌بینی می‌شد جذابیت بیشتری به تورنمنت تزریق شود اما این جام هرگز باب میل هواداران فوتبال نشان نداد. استقبال ضعیف از بازی‌ها و عدم توفیق تیم‌ها در به نمایش گذاشتن بازی‌های سراسر جذابیت، یوفا را به فکر اعمال تغییرات فرو برد.
پس از پایان جام ملت‌های اروپا 1980، مشخص شد فرمول تازه این رقابت‌ها، نیاز مبرمی به اصلاحات اساسی هم دارد. اول از همه، حذف مرحله نیمه نهایی از جدول مسابقات، یکی از دیدارهای روز آخر مرحله گروهی را عملاً تشریفاتی می‌کرد و بنابراین اولین تصمیم، بازگرداندن ۲ دیدار نیمه نهایی به جدول مسابقات بود اما از طرفی، دیدار رده‌بندی از جدول مسابقات حذف شد.
کمیته برنامه ریزی اتحادیه فوتبال اروپا اعلام کرد از بین آلمان غربی و فرانسه، کشور هگزاگون را به عنوان میزبان هفتمین دوره از جام ملت‌های اروپا انتخاب کرده است. بنابراین، خروس‌ها از حضور در دور مقدماتی معاف و 7 استادیوم تازه ساز یا تازه بازسازی شده، برای پذیرایی از میهمانان معرفی شدند. به این ترتیب، فرانسه بعد از ایتالیا، دومین کشوری لقب گرفت که برای دومین بار، میزبانی از این تورنمنت را تجربه می‌کند. ضمن اینکه برای اولین بار در تاریخ این رقابت‌ها، تعداد 7 استادیوم برای میزبانی آماده بودند.

جای خالی قهرمان جهان

یکی از شگفتی‌های بزرگ دور مقدماتی، عدم توفیق ایتالیا در رسیدن به دور نهایی بود. لاجوردی پوشان که چند ماه قبل به قهرمانی جام جهانی رسیده و به عنوان قهرمان جهان در این تورنمنت حاضر بودند به سبب بازنشستگی یکی از نسل‌های طلایی و تغییر نسل ناگهانی، تنها یک پیروزی خانگی مقابل قبرس به دست آوردند و با ایستادن در رده چهارم گروه، یکی از بدترین عملکرد‌ها را رقم زدند. انگلیس هم دیگر ابر قدرت حذف شده بود و همچنین در دور مقدماتی، یکی از تلخ ترین روزهای ایرلند شمالی در تاریخ این تورنمنت رقم خورد. تیمی‌که رفت و برگشت، هم در خانه و هم خارج از خانه، موفق به شکست مدافع عنوان قهرمانی شده بود، تنها 11 دقیقه برای تجربه اولین تورنمنت بین المللی‌اش فاصله داشت اما گل دقیقه 79 جرارد شتراك مقابل آلبانی، آلمان غربی را به لطف تفاضل گل بهتر به فرانسه فرستاد.

تبانی که قوانین را تغییر داد

هلند پس از پیروزی پرگل  ۵ بر صفر برابر مالت، خود را بالاتر از رقیب مستقیمش، اسپانیایی می‌دید که در دیدار پایانی دور گروهی، نیاز به پیروزی با اختلاف 11 گل برای صعود داشت. اسپانیا نیمه اول را نه تنها با 3 گل به پایان رسانده، بلکه یک گل هم دریافت کرده بود و صعودش در نیمه دوم، کمی دور از انتظار به نظر می‌رسید.  لاله‌های نارنجی مشغول برنامه ریزی برای سفر به فرانسه بودند اما لاروخا در نیمه دوم 9 گل دیگر وارد دروازه مالت کرد تا با نتیجه۱۲ بر یک، به اختلاف گل مد نظرش برسد.
حالا در حالی که علاوه بر امتیاز، تفاضل گل هلند و اسپانیا نیز با هم برابر شده بود، لاروخا به لطف گل زده بیشتر نسبت به هلند، به عنوان آخرین تیم، مجوز حضور در دور نهایی رقابت‌ها را کسب کرد.این  اتفاق عجیب در تاریخ مسابقات، نمونه مشابهی نداشته است. اسپانیا، علناً به تبانی با حریف محکوم می‌شد اما کسی نمی‌توانست تبانی را ثابت کند. برگرداندن نتیجه، غیرممکن بود و آخرین بلیت، سهم اسپانیا شد.

کاله در قامت بمب‌افکن

پس از این اتفاق جالب توجه، یوفا قوانین برگزاری مسابقات را دستخوش تغییر کرد. تنها همین کار  از دست نهاد اجرایی برمی‌آمد! از این پس، دیدارهای روز آخر مراحل گروهی باید به صورت همزمان برگزار می‌شد تا یک تیم، مزیت بیشتری نسبت به تیم دیگر نداشته باشد و از طرف دیگر، در صورت کسب امتیاز برابر در پایان مسابقات، به جای تفاضل گل، بازی رو در روی تیم‌ها برای رده بندی مورد سنجش قرار بگیرد. این تصمیم برای هلندی‌ها، همچون نوش داور پس از مرگ بود اما به هر حال، مگر نه آنکه هر رویدادی به مرور زمان تکمیل می‌شود؟
جام ملت‌های اروپا 1984 حساس ترین دور مقدماتی تاریخ این رقابت‌ها را به خود دید و سرنوشت در روز پایانی مشخص شد. در پایان، کارل ‌هاینتس رومنیگه از آلمان غربی با 7 گل در صدر جدول گلزنان ایستاد. او، دومین آلمانی بود که در پایان دور مقدماتی به عنوان بهترین گلزن لقب می‌گیرد. پیش از کارل هاینتس رومنیگه، گرد مولر در سال 1972 این مهم را تجربه کرد که از قضا، او هم 7 گل وارد دروازه حریفان کرده بود.

ایدالگو، قدرنادیده‌ترین سرمربی تاریخ

در دور نهایی، مصاف نایب قهرمان دوره گذشته با میزبان، بدون شک یکی از جذاب‌ترین دیدارهای این تورنمنت بود. فرانسه مقابل دانمارک اسیر سبک بازی رقیب  شده و با حداقل اختلاف به لطف تک گل پلاتینی، پیروزی را به نام خود زده بود. این تیم باید این بار در برابر خط دفاعی مستحکم و پشت سر آنها ژان ماری فاف عرض اندام می‌کرد. استقبال خوب مردم غرب فرانسه از این دیدار، میزبان را امیدوار می‌کرد. مانوئل آماروس، غایب بزرگ فرانسه در این دیدار بود و به ناچار، سرمربی میشل ایدالگو، یک خط‌ هافبک ۵ نفره را وارد میدان کرد. بر خلاف تصور، آبی‌ها خیلی زود پیش افتادند.

ضربه ایستگاهی خطرناک پاتریک باتیستون را ژان ماری فاف دفع کرد اما یکی از بازیکنان فرانسه در محوطه حاضر و آماده بود تا به راحتی، توپ را درون دروازه قرار دهد. چه کسی به جز میشل پلاتینی؟ تنها لژیونر در جمع خروس‌ها که در یوونتوس توپ می‌زد و طبیعی بود همه تیتر روزنامه‌ها، مختص به او باشد. آبی‌ها با برتری 3 گله به رختکن رفتند اما این پایان کار نبود و طوفان پلاتینی در نیمه دوم، دیگر خط بطلانی کشید بر امید بازگشت بلژیکی‌ها. امپراطور فوتبال فرانسه، یک بار از روی نقطه پنالتی و بار دیگر به سبک منحصر به فردش، هت تریک خود را تکمیل و صعود فرانسه به نیمه‌نهایی را قطعی کرد.

اخراج سرمربی قهرمان

روز پایانی دور گروهی با یک ضربه سر جای اسپانیا و آلمان غربی در نیمه نهایی را عوض کرد تا ژرمن‌هایی که تا پیش از آغاز روز پایانی، صدر نشین گروه بودند، راهی خانه شوند. عملکرد ناامیدکننده مانشافت، نشان داد انتقادات تند به آقای سرمربی، بی دلیل نبوده است. یوپ دروال، آلمان غربی را به قهرمانی دور گذشته رسانده و با تکیه بر درخشش ستارگانش، جام جهانی 1982 را  با نایب قهرمانی به اتمام رسانده بود، اما عملکردش در هفتمین دوره جام ملت‌های اروپا باعث ش  بلافاصله پس از پایان دور گروهی حکم اخراجش را دریافت کند و فرانتس بکن باوئر، بدون معطلی جانشین او شد. بکن باوئر بر خلاف سرمربیان گذشته، تجربه دستیاری در تیم ملی آلمان را نداشت و ناگهان لباس سرمربیگری را بر تن خود می‌دید اما آیا با هدایت قیصر فوتبال آلمان، آینده روشنی در انتظار مانشافت بود؟

انفجار در معبد ولودروم

در دیدار نیمه‌نهایی و با تکیه بر درخشش پلاتینی، معبد ولودروم منفجر شده بود. مرگ، سهمِ پرتغالی‌ها بود و پلاتینی با آغوشی باز، به سمت نیمکت‌ها می‌دوید. دوربین‌های تلویزیونی، جمعیت وحشتناکی را نشان می‌داد که پشت سر پلاتینی را آذین بسته و پرچم‌های سه رنگ آبی، سفید و قرمز در دستانشان تکان می‌خورد. فرانسه در یک دیدار نفس گیر، موفق به شکست پرتغالِ سختکوش شده بود. آنها پس از 54 سال ناکامی در رقابت‌های ملی، طلسمِ فینال را شکسته بودند و هواداران، هرگز برای انتخاب بهترین بازیکن میدان در دیدار نیمه نهایی، به اجماع نخواهند رسید؛ میشل پلاتینی اسطوره‌ای که در کنار ژان تیگانا به تکامل رسیده بود یا تیگانای خستگی ناپذیر که در روز تولد 29 سالگی‌اش، بهترین نمایش را اجرا کرد و هرچه را که می‌ساخت، پلاتینی به زیبایی هرچه تمامتر می‌نواخت؟ دیدار نیمه نهایی در ورزشگاه ولودروم مارسی، رکورد حضور تماشاگر در این تورنمنت به میزبانی فرانسه را شکست.
پلاتینی در این باره می‌گوید: «در دیدار نیمه نهایی برابر پرتغال، ما می‌توانستیم با 2 یا حتی 3 گل اختلاف از حریف پیشی بگیریم اما آنها بازی را  یک بر یک  و سپس ۲ بر یک  کردند. با رسیدن وقت‌های اضافی، اراده تیم‌مان برای پیروزی مثال زدنی بود. ژان تیگانا پیش از ورود به وقت‌های اضافی گفت: «ضربات پنالتی برای من طلسم شده هستند. از آنجایی که او هرگز پیروز از ضیافت پنالتی‌ها بیرون نیامده بود، ما باید تحت هر شرایطی از رسیدن دیدار به آن مرحله جلوگیری می‌کردیم. هر چقدر صحنه گل سوم به پرتغال را نگاه می‌کنم، خسته نمی‌شوم. نبوغ ژان تیگانا، مثال زدنی بود. جمعیت فوق‌العاده در مارسی، لحظاتی باور نکردنی را در یک روز به یاد ماندنی خلق کردند. همه چیز عالی پیش رفت.»

بوسه خدایگان اقبال بر شانه پادشاه

استادیوم پارک دپرنس در پایتخت فرانسه، میزبان دیدار فینال نام گرفت. اسپانیا از طرف دیگر راهی فینال شده بود. ماتادورهای یک نسل قبل، تجربه حضور در دور نهایی و حتی قهرمانی را هم در کارنامه داشتند اما از طرف مقابل، این دومین حضور فرانسوی‌ها در دور نهایی بود که در تجربه گذشته، آنها از میان ۴ تیم در جایگاه چهارم ایستادند. پس از یک نیمه جهنمی در خانه، میزبان حتی یک شانس مسلم گلزنی هم نداشت.
با آغاز نیمه دوم، نشانه‌های پیشرفت ذهنی و بدنی در بازیکنان آبی پوش میدان نمایان شد. فرانسه صاحب یک ضربه آزاد از یک محوطه ایده آل بود. انتظار نمی‌رفت کسی به جز پلاتینی پشت توپ بایستد. پلاتینی آرام توپ را از خط دفاعی عبور داد اما این ضربه هیچ شباهتی به ضرباتی که از او انتظار می‌رفت، نداشت
توپ از خطا دفاع عبور کرد و دقیقا جایی رفت که سنگربان اسپانیا، آرکونادا انتظارش را می‌کشید. سنگربان اسپانیا ضربات بسیار سنگینی را مهار کرده بود و این ضربه، دردسر ساز به نظر نمی‌رسید اما توپ از دستان آرکونادا لیز خورد و پیش از آنکه آن را مجدداً برگشت دهد، از خط عبور کرده بود. یک- هیچ فرانسه! حتی پلاتینی هم باورش نمی‌شد به چنین آسانی، آرکونادا را مغلوب کرده باشد. او یک قدم نیز بر نداشت و همانجا، برای برگزاری یک جشن شادی گل مختصر، زانو زد. آغوشش باز بود و بازیکنان فرانسه که یکدیگر را به شکل خاصی در آغوش کشیدند، صحنه ماندگار دیگری را خلق کردند.

کسی فرانسه را شناور به خاطر دارد؟

سبک بازی بازی آبی‌ها، آنقدر جذاب بود که از میان 14 گل زده در این تورنمنت، تنها واپسین گل را یکی از مهاجم‌ها به ثمر برساند. فرانسه خوش شانس بود در خانه بازی می‌کرد اما بی انصافی است اگر از قدرت این تیم چشم پوشی کنیم. آنها حتی اگر میزبان هم نبودند، باید یکی از شانس‌های مسلم قهرمانی به شمار می‌رفتند. این نسلِ طلایی بین مغلوب شدن در ۲ نیمه نهایی جام جهانی، قهرمانی قاره را جشن گرفتند و بر بام اروپا تکیه زدند.
آنها در جام ملت‌‎های اروپا 1984، به هیچ تیمی اجازه ندادند جام قهرمانی را لمس کند. کاپ یادبود آنری دلونی، هرچند کمی دیر هنگام اما سرانجام پس از 24 سال به ویترین افتخارات فرانسه اضافه شده بود. خروس‌ها در تقویم مسابقات سال 1984، 12 بازی انجام دادند و رکورد صددرصد پیروزی بر جای گذاشتند.

پاریس، شهر خوشبختی

در پایان، میشل پلاتینی که در تمامی بازی‌های فرانسه در دور نهایی گلزنی کرده بود، با 9 گل، کفش طلای این دوره از رقابت‌ها را به نام خود زد. پلاتینی هنوز هم رکورددار گلزنی در دور نهایی است.او در 5 بازی، چنین رکوردی را بر جای گذاشت و پس از افزایش تعداد تیم‌ها به 16 و سپس 24 هم هیچ بازیکنی به رکورد او حتی نزدیک هم نشده است. اختلاف کاپیتان فرانسوی‌ها با نفر دوم جدول گلزنان، فرانک آمنسن دانمارکی، 6 گل بود.
این قهرمانی، نوعی انتقام شخصی میشل ایدالگو از اسپانیایی‌ها نام داشت. سرمربی خروس‌ها پس از 8 سال هدایت فرانسه در آخرین سال حضورش روی نیمکت به قهرمانی اروپا رسید. او  بیش از 28 سال برای انتقام صبر کرد. ایدالگو، همراه رنس در فینال اولین دوره جام باشگاه های اروپا، جام را به رئال مادرید واگذار کرد و در قامت سرمربی، انتقام رنس را با تیم ملی کشورش از اسپانیایی‌ها گرفت.