هر آنچه لازم است از فینال یورو ۲۰۲۴ بدانید؛ سودای سربلندی

به گزارش فوتبال ۳۶۰، جام ملت‌های اروپا بالاخره به نقطه پایان می‌رسد. تنها یک مسابقه تا تعیین قهرمان قاره سبز باقی مانده که یکشنبه آینده بین تیم‌های ملی اسپانیا و انگلیس برگزار می‌شود. تب‌وتاب یک‌ماهه در گوشه و کنار مرز آلمان به پرده پایانی می‌رسد و تنها یک تیم می‌تواند روی قله فوتبال اروپا تاج پادشاهی را بر سر بگذارد. انگلیس برای نخستین جام اروپایی تاریخ خود نقشه می‌کشد اما ماتادورها بعد از ۱۲ سال سودای دستیابی به تاج و تخت از دست رفته را در سر دارند و در صورت پیروزی در فینال برلین با عبور از آلمان به پرافتخارترین تیم تاریخ جام تبدیل می‌شوند.

جام ملت‌های اروپا با پیروزی ۵ بر یک آلمان میزبان مقابل اسکاتلند آغاز شد اما دیگر مدعیان جدی قهرمانی شروع جذابی در دور گروهی نداشتند. فرانسه با بازی بسته و حملات بی‌حاصل تنها تا دور نیمه‌نهایی دوام آورد و ایتالیا در مقابل سوئیس زانو زد. انگلیس با وجود تمام کاستی‌ها و انتقادات لحظات به‌یادماندنی زیادی را در دور حذفی رقم زد؛ از ضربه نمایشی جود بلینگام و مهار پنالتی دیدنی جردن پیکفورد تا گل پیروزی‌بخش دیرهنگام اولی واتکینز در مسابقه چهارشنبه شب مقابل هلند. برخلاف انتظار، جدال اتریش و ترکیه به یکی از بهترین مسابقات جام تبدیل شد و یک پسر ۱۶ ساله احتمالاً بهترین گل تورنمنت را به ثمر رساند. آمار گل‌های زده نسبت به دوره‌های اخیر کاهش یافت اما در یورو ۲۰۲۴ شاهد ۱۱ گل‌‌به‌خودی بودیم. اولی واتکینز با ۴ لمس توپ به عنوان بهترین بازیکن زمین شناخته شد و گرت ساوت‌گیت که در دور گروهی توسط هواداران انگلیس هو می‌شد، حالا تنها یک قدم با کسب عنوان شوالیه و جاودانه کردن نامش در تاریخ فوتبال این کشور فاصله دارد. 

زمان و مکان دیدار نهایی

فینال جام ملت‌های اروپا از ساعت ۲۲:۳۰ روز یکشنبه (۲۱:۰۰ به وقت محلی) در ورزشگاه المپیک برلین برگزار می‌شود. این بزرگ‌ترین ورزشگاه میزبان یورو ۲۰۲۴ است که ۷۱ هزار نفر گنجایش دارد و در بوندس‌لیگای ۲ از بازی‌های تیم هرتابرلین میزبانی می‌کند. همچنین فینال تمام ادوار جام حذفی آلمان از سال ۱۹۸۵ به بعد در این ورزشگاه برگزار شده است.

مرکز فوتبالی پایتخت آلمان علاوه بر این از مسابقات مهم ملی و بین‌المللی متعددی در سال‌های اخیر میزبانی کرده. شاخص‌ترین آن بازی‌ها جدال ایتالیا و فرانسه در فینال جام جهانی ۲۰۰۶ و تقابل بارسلونا و یوونتوس در دیدار نهایی فصل ۱۶-۲۰۱۵ لیگ قهرمانان اروپاست. این ورزشگاه در طول جام از ۳ مسابقه دور گروهی، یک بازی در مرحله یک‌هشتم نهایی و یک دیدار مرحله یک‌چهارم نهایی میزبانی کرده. این نخستین فینال جام ملت‌های اروپا در ورزشگاه المپیک برلین محسوب می‌شود. آلمان غربی میزبانی از یورو ۸۸ را هم به عهده داشت اما دیدار نهایی آن جام در مونیخ برگزار شد و با قهرمانی هلند ضمن پیروزی ۲ بر صفر مقابل شوروی پایان یافت. این ورزشگاه همچنین یادگار میزبانی پایتخت آلمان از المپیک تابستانی ۱۹۳۶ است و مسابقات فوتبال آن دوره با قهرمانی ایتالیا به پایان رسید.

مسیر صعب‌العبور انگلیس

انگلیس شروع مقتدرانه‌ای در دور گروهی نداشت و بعد از برتری میلی‌متری در نخستین مسابقه مقابل صربستان، در ۲ بازی بعدی متوقف شد. پرونده گروه سوم یورو ۲۰۲۴ با ۷ گل زده و ۵ تساوی در ۶ بازی بسته شد. شاگردان ساوت‌گیت در نخستین مسابقه مرحله حذفی مقابل اسلواکی تا یک قدمی حذف هم رفتند اما در نهایت با شلیک برگردان بلینگام در دقیقه ۹۵ کار به تساوی کشیده شد تا هری کین در ابتدای وقت‌های اضافه تیمش را به مرحله بعد بفرستد.

بازی گره‌خورده مقابل سوئیس می‌توانست یک شکست و حذف تلخ دیگر را به دنبال داشته باشد اما بوکایو ساکا ۵ دقیقه بعد از گل دقیقه ۷۵ امبولو، انگلیس را به بازی برگرداند تا مهار جردن پیکفورد روی ضربه پنالتی مانوئل آکانجی راه نیمه‌نهایی را باز کند. سه‌شیر چهارشنبه شب هم با گل استثنایی ژاوی سیمونز از هلند عقب افتاد اما یک پنالتی بسیار سختگیرانه آنها را به بازی برگرداند تا اولی واتکینز در دقیقه ۹۰ انگلیس را به فینال بفرستد.

درخشش دور از انتظار لاروخا

تقریباً در هیچ‌یک از پیش‌بینی‌های رسانه‌ای قبل از آغاز یورو ۲۰۲۴ نام اسپانیا را به عنوان قهرمان احتمالی جام نمی‌بینیم اما شروع مقتدرانه شاگردان لوئیس دلافوئنته با برتری ۳ بر صفر مقابل کرواسی نگاه‌ها را به سمت لاروخای جوان برگرداند. اسپانیا با ارائه یک بازی سلطه‌گرانه از سد ایتالیا هم گذشت تا صدرنشینی در گروه مرگ را بعد از تنها ۲ مسابقه قطعی کند. شکافتن دفاع منسجم گرجستان و برتری قاطع ۴ بر یک مقابل این تیم زمینه‌ساز ۲ پیروزی ارزشمند مقابل آلمان و فرانسه، ۲ مدعی جدی قهرمانی شد.

برتری مقابل ژرمن‌ها با گل دقیقه ۸۹ فلورین ویرتز از بین رفت اما ضربه سر میکل مرینو در دقیقه ۱۱۹ میزبان را از جام کنار زد. اسپانیا از گل زودهنگام کولو موانی در مسابقه نیمه‌نهایی مقابل فرانسه شوکه نشد و با شلیک آتشین لامینه یامال به بازی برگشت؛ پیش از آنکه دنی اولمو جای برنده و بازنده را عوض کند. فرانسه ۶۵ دقیقه برای جبران فرصت داشت اما ماتادورها به بهترین شکل بازی را مدیریت کردند تا قهرمان لیگ ملت‌های اروپا در سال ۲۰۲۳ به یک قدمی قهرمانی یورو ۲۰۲۴ برسد.

سابقه فینالیست‌ها

تیم ملی اسپانیا در تاریخ جام ملت‌های اروپا ۴ بار به مسابقه نهایی راه یافته و حاصل آن ۳ قهرمانی در سال‌های ۱۹۶۴، ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ و نایب‌قهرمانی یورو ۸۴ (با شکست مقابل فرانسه) بوده است. آخرین حضور لاروخا در فینال یورو به سال ۲۰۱۲ برمی‌گردد. آن بازی به برتری خردکننده ۴ بر صفر تیم بدون مهاجم ویسنته دل‌بوسکه در مقابل ایتالیا ختم شد.

اسپانیا در حال حاضر در جدول پرافتخارترین تیم‌های تاریخ یورو تنها آلمان را بالاتر از خود می‌بیند اما در صورت پیروزی مقابل انگلیس به نخستین تیم فاتح ۴ دوره جام ملت‌های اروپا تبدیل می‌شود. در طرف دیگر اما انگلیس تنها یک بار (۳ سال پیش و در یورو ۲۰۲۰) به مسابقه نهایی راه یافته. شاگردان ساوت‌گیت در جامِ تقریباً خانگی تا یک قدمی قهرمانی پیش رفتند اما لئوناردو بونوچی گل زودهنگام شاو را جبران کرد تا ایتالیا در شب عجیب ومبلی به لطف پنالتی‌های از دست رفته راشفورد، سانچو و ساکا به قهرمانی برسد.

سابقه رویارویی

انگلیس و اسپانیا تنها در ۸ مسابقه رسمی یا نیمه‌رسمی به مصاف هم رفته‌اند. نخستین مورد به جام جهانی ۱۹۵۰ و پیروزی میلی‌متری لاروخا با تک گل زارا در ورزشگاه ماراکانا برمی‌گردد. انگلیس در ۲ مسابقه رفت و برگشت مرحله مقدماتی (معادل یک‌چهارم نهایی) یورو ۶۸ از سد اسپانیا گذشت و در دور گروهی یورو ۸۰ هم این تیم را با نتیجه ۲ بر یک شکست داد هرچند هر ۲ تیم پایین‌تر از بلژیک و ایتالیا با جام وداع کردند. تساوی بدون گل انگلیس و اسپانیای میزبان در مرحله دوم گروهی جام جهانی ۱۹۸۲ به معنی حذف هر ۲ تیم و صعود آلمان غربی بود. سه‌شیر اما در مرحله حذفی یورو ۹۶ با وجود تساوی بدون گل در ۱۲۰ دقیقه، در ضربات پنالتی از سد اسپانیا گذشت؛ در روزی که فرناندو ایرو پنالتی خود را به تیر کوبید و دیوید سیمن ضربه میگوئل نادال را مهار کرد. این ۲ تیم در مرحله گروهی نخستین دوره لیگ ملت‌های اروپا هم به مصاف هم رفتند. انگلیس در ومبلی بازنده از زمین خارج شد اما در سویل به لطف درخشش استرلینگ به پیروزی ۳ بر ۲ و صدرنشینی گروه دست یافت.

در انتظار رقابت نزدیک

شاهکار ۴ گله ماتادورها در مقابل ایتالیا را فراموش کنید. فینال جام ملت‌های اروپا به ندرت با نتایج یک‌طرفه به پایان می‌رسد. از ۱۶ مسابقه نهایی ادوار یورو، ۷ بار کار به وقت‌های اضافه کشیده شده و نتیجه ۲ مسابقه در پایان ۱۲۰ دقیقه، ۲ مسابقه در ضربات پنالتی، ۲ مسابقه با گل طلایی و یک مسابقه در بازی تکراری تعیین شده است. همچنین تنها ۵ بار پیش آمده تیم برنده با اختلافی بیش از یک گل به جام قهرمانی دست یافته باشد. 

جنگ بر سر کفش طلا

در حال حاضر ۶ بازیکن با ۳ گل زده در صدر جدول گلزنان جام ملت‌های اروپا قرار گرفته‌اند و هری کین آخرین بازیکنی است که با گل کردن پنالتی در مصاف با هلند به این جمع اضافه شد. از این ۶ بازیکن ۲ نفر در مسابقه فینال حاضر خواهند بود. دنی اولمو با ۲ پاس گل فعلاً بخت اصلی کفش طلاست و همین‌طور هری کین. فابیان رویس از اسپانیا و جود بلینگام از انگلیس هم تا به اینجا ۲ گل زده به نام خود ثبت کرده‌اند اما برای رسیدن به این جایزه باید در مسابقه نهایی بیش از یک گل به ثمر برسانند. 

۲ قهرمانی اروپا در ۲ ماه

۴ بازیکن این شانس را دارند بعد از قهرمانی در دوره اخیر لیگ قهرمانان اروپا، جام قهرمانی یورو را هم بالای سر ببرند. جود بلینگام از انگلیس و دنی کارواخال، خوسلو و ناچو فرناندس از اسپانیا بازیکنانی هستند که مدال طلای لیگ قهرمانان اروپا را به گردن آویختند و برای فتح جام ملت‌های اروپا هم همچنان شانس دارند. در تاریخ فوتبال اروپا تنها ۱۰ بازیکن در یک سال در هر ۲ جام معتبر باشگاهی و ملی یوفا به قهرمانی رسیده‌اند. این عدد روز یکشنبه به ۱۱ یا ۱۳ افزایش می‌یابد؛

۱۹۶۴؛ لوئیس سوارس (اینتر و اسپانیا)

۱۹۸۸؛ فان بروکلن، رونالد کومان، فان آئرله و فاننبرگ (آیندهوون و هلند)

۲۰۱۲؛ فرناندو تورس و خوان ماتا (چلسی و اسپانیا)

۲۰۱۶؛ کریستیانو رونالدو و پپه (رئال مادرید و پرتغال)

۲۰۲۱؛ جورجینیو (چلسی و ایتالیا) 

حضور در ۲ فینال

تا امروز ۴۰ بازیکن موفق به حضور در ۲ فینال مختلف یورو شده‌اند اما این آمار با آغاز مسابقه هفته آینده بین انگلیس و اسپانیا به مراتب افزایش می‌یابد. هیچ بازیکنی در ۳ فینال یورو حاضر نشده اما بازیکنان جوان انگلیس احتمالاً چنین رویایی را در سر خواهند پروراند. هیچ بازیکنی بیشتر از ۲ گل در فینال‌های یورو به ثمر نرسانده و فرناندو تورس (۲۰۰۸ و ۲۰۱۲) تنها بازیکنی است که در ۲ فینال متفاوت یورو موفق به گلزنی شده. همچنین برتی فوگتس به عنوان یگانه فرد هم به عنوان بازیکن و هم به عنوان سرمربی به قهرمانی یورو دست یافته و رکورد او با توجه به شکست فرانسه و هلند در مرحله نیمه‌نهایی و حذف دیدیه دشان و رونالد کومان از جام ۲۰۲۴ همچنان پابرجاست.

داور مسابقه

فرانسوا لتکسیر مطابق اعلام اتحادیه فوتبال اروپا قضاوت دیدار نهایی را به عهده خواهد داشت. داور ۳۵ ساله فرانسوی در طول جام در ۳ مسابقه از جمله دیدار اسپانیا و گرجستان در مرحله یک‌هشتم نهایی سوت زد. او سابقه زیادی در قضاوت فینال جام‌های داخلی فرانسه دارد و تابستان گذشته توسط یوفا به عنوان داور سوپرجام اروپا بین منچسترسیتی و سویا انتخاب شد. لتکسیه همچنین سابقه حضور در فینال لیگ اروپا به عنوان داور VAR را در کارنامه دارد و  در فینال فصل اخیر لیگ قهرمانان اروپا بین رئال مادرید و دورتموند به عنوان داور چهارم به کار گرفته شد. از تیم داوری ۸ نفره مسابقه فینال، ۵ نفر (از جمله هر ۲ کمک‌داور اصلی) فرانسوی، ۲ نفر لهستانی و یک نفر ایتالیایی هستند. 

پرافتخارترین‌ها

آلمان با ۳ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی حداقل تا روز یکشنبه قدرتمندترین تیم تاریخ اروپا شمرده می‌شود و اسپانیا با ۳ قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی در رده دوم قرار دارد. ایتالیا و شوروی ۴ بار در دیدار نهایی حاضر شده‌اند و فرانسه ۲ قهرمانی در کارنامه دارد. از سال ۱۹۸۸ به بعد و در ۹ دوره اخیر همیشه تیم‌های متفاوتی به قهرمانی رسیده‌اند و فقط اسپانیا توانسته در ۳۶ سال گذشته بیش از یک بار قهرمان اروپا شود؛ رکوردی که صرفنظر از نتیجه مسابقه یکشنبه پابرجا خواهد ماند. 

پرگل‌ترین فینال‌ها

تنها ۲ مسابقه نهایی از ادوار جام ملت‌های اروپا با به ثمر رسیدن ۴ گل همراه شده؛ فینال یورو ۷۶ در روز هنرنمایی آنتونین پاننکا با تساوی ۲ بر ۲ آلمان غربی و چکسلواکی به پایان رسید؛ پیش از آنکه ژرمن‌ها در ضربات پنالتی با نتیجه ۵ بر ۳ مغلوب حریف شوند. ۳۶ سال بعد و در فینال یورو ۲۰۱۲ هم ۴ گل به ثمر رسید و هر‌ ۴ گل سهم تیم ملی اسپانیا بود.