فوتبال تغییر کرده اما هیجان ضربات پنالتی پابرجاست؛ جزء جدانشدنی ورزش برتر

به گزارش فوتبال ۳۶۰، فوتبال تغییر کرده اما درام و پویایی پنالتی‌ها همچنان پابرجاست. ضربات پنالتی جذاب در مراحل حذفی و فینال یورو زنان نشان داد چرا این روش تعیین برنده همچنان یک بخش جذاب از فوتبال است. بخش‌هایی از مقاله جاناتان ویلسون، نویسنده مشهور فوتبال در رسانه گاردین در مورد ضربات پنالتی را می‌خوانید. او این ضربات را با توجه به عوامل مختلف موثر بر آن، به یک مدل در «نظریه بازی‌ها» تشبیه می‌کند.

پیروزی انگلیس در مقابل سوئد در یورو زنان پس از یکی از بدترین ضربات پنالتی تاریخ (یا حداقل، بدترین از نظر تعداد پنالتی‌های از دست رفته) به دست آمد. از ۱۴ پنالتی زده شده، تنها ۵ گل به ثمر رسید. این اتفاق به‌طور قابل پیش‌بینی به انتقادهای معمول و خسته‌کننده از فوتبال زنان و پیشنهادهایی برای نزدیک‌تر کردن نقطه پنالتی به دروازه منجر شد.

البته این حرف‌ها بی‌معنی است؛ ۴ مورد از ۵ پنالتی گل شده، عالی بودند و محکم به گوشه‌ها زده شدند و گل پیروزی با یک شلیک منطقی و بدون دردسر توسط لوسی برونز مستقیماً به وسط دروازه رفت؛ در حالی که دروازه‌بان، جنیفر فالک شیرجه زد. ۲ شب بعد و در بازی آلمان و فرانسه، ۱۲ مورد از ۱۴ پنالتی به گل رسید. در رقابت‌های فصل گذشته سوپر لیگ زنان انگلیس ۹۰.۳۲ درصد پنالتی‌ها تبدیل به گل شدند. هیچ‌کس از این مثال‌ها برای پیشنهاد دورتر کردن نقطه پنالتی برای دادن شانس بیشتر به دروازه‌بان‌ها استفاده نکرده.

 از زمان معرفی پنالتی‌ها در سال ۱۸۹۱، نقطه پنالتی در ۱۲ قدمی دروازه باقی مانده اما اندازه و شکل محوطه جریمه تغییر کرده. به نظر می‌رسد قرار گرفتن در فاصله‌ای ۱.۵ برابر بیشتر از فاصله بین تیرک‌های دروازه، سناریوی مناسبی را ایجاد می‌کند؛ هم عادلانه به نظر می‌رسد و هم تعادل قابل توجهی دارد.

این ممکن است تا حدی نتیجه آشنایی و عادت باشد اما در تقریباً هر سطحی از بازی در ۱۳۵ سال گذشته، حدوداً سه‌چهارم پنالتی‌ها به گل تبدیل شده‌اند. این یعنی رقابت بین مهاجم و دروازه‌بان ثابت مانده. به عنوان مثال، کمبود قدرت نسبی در مهاجمان سطح جوانان با اندازه کوچک‌تر دروازه‌بان‌ها جبران می‌شود.

قبل از ضربات پنالتی آلمان مقابل فرانسه در روز شنبه، تنها ۱۲ مورد از ۲۹ پنالتی در یورو گل شده بود؛ ۴۱.۳۸ درصد. پس از ضربات پنالتی، درصد به ۵۷.۱۴ درصد افزایش یافت. با مجموعه داده‌های کوچک، همیشه این خطر وجود دارد تغییرات تصادفی را به عنوان الگو تفسیر کنیم اما به نظر می‌رسید ترس و اضطراب بر بازیکنان حاکم باشد. حتی قبل از تنش بالای بازی انگلیس مقابل سوئد، آدا هگربرگ، برنده سابق توپ طلای فوتبال جهان از نروژ، ۲ پنالتی را در این مسابقات از دست داد؛ از جمله پنالتی حساس در شکست کشورش در مرحله یک‌چهارم نهایی مقابل ایتالیا.

شاید همین کافی بود تا بذر تردید کاشته شود؛ بذری که در پنالتی‌‌های جدال انگلیس و سوئد شکل گرفت. هر ۲ طرف به از دست دادن جمعی اعتماد به نفس دچار شدند. اضطراب مسری است و در ضربات پنالتی چندان ناشناخته نیست.‌به عنوان مثال، بازیکنان بارسلونا هر ۴ پنالتی فینال جام باشگاه‌های اروپا در سال ۱۹۸۶ را مقابل استوا بخارست از دست دادند و یاران منچستریونایتد در نیمه‌نهایی جام اتحادیه سال ۲۰۱۴ مقابل ساندرلند ۴ مورد از ۵ پنالتی را هدر رفته دیدند.

ضربات پنالتی شاید بخشی از فوتبال باشد که روان‌شناسی در آن بیش‌ترین اهمیت را دارد. ینس لمن، دروازه‌بان آلمان در جام جهانی ۲۰۰۶ با کمک یادداشت‌هایی که روی کاغذ هتل نوشته و قبل از ضربات پنالتی دیدار با آرژانتین در مرحله یک‌چهارم نهایی در جوراب خود پنهان کرد، بازی بزرگی را به نمایش گذاشت. در نهایت  از ۷ بازیکن یادداشت توسط او، تنها ۲ نفر واقعاً پنالتی زدند اما باور به دانش خاص او،  برای برهم زدن آرامش آرژانتین کافی بود و رقیب در ضربات پنالتی ۴ بر ۲ شکست خورد.

دروازه‌بان‌ها به طور فزاینده‌ داده‌هایی برای کمک به تصمیم‌گیری‌های خود دارند. آن‌کاترین برگر، دروازه‌بان تیم زنان آلمان در روز یکشنبه، یادداشت‌هایی را روی بطری آب خود چسباند. در تلویزیون، نام تنها ۲ بازیکن فرانسوی به وضوح قابل مشاهده بود؛ آمل مجری و آلیس سومبات. در هر ۲ مورد، به برگر توصیه شده بود به سمت چپ شیرجه بزند. او همین کار را کرد و در هر ۲ مورد ضربه را گرفت. یادداشت‌های برگر چند دقیقه قبل از پایان وقت قانونی به وضوح نشان داده شد. آیا کسی می‌توانست به کادر فنی فرانسه اطلاع دهد تا آن‌ها برای تغییر برنامه، پیامی را به حداقل برخی از بازیکنان منتقل کنند؟ اگر از یک بازیکن بخواهیم روش ترجیحی خود را برای زدن پنالتی تغییر دهد، احتمال از دست دادن آن را بیش‌تر می‌کند؟ این بخشی از نظریه بازی باشکوه پنالتی‌هاست.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد  یک مسابقه تسلیحاتی در جریان است. VAR برای مدتی دروازه‌بان‌ها را عقب انداخت و آن‌ها را از پرش رو به جلو، محروم کرد. دروازه‌بان‌ها اما اکنون یاد گرفته‌اند چگونه با یک پا به جلو حرکت کنند و  پای دیگرشان با خط دروازه در تماس باشد. مهاجمان آموخته‌اند چگونه با تأخیر در دویدن خود منتظر بمانند  دروازه‌بان اول حرکت کند. دروازه‌بان‌ها داده‌های بیش‌تری دارند و می‌توانند چنین ترفندهایی را پیش‌بینی کنند.

در رقابت‌های فصل گذشته لیگ برتر انگلیس، ۸۳.۱۳ درصد پنالتی‌ها گل شدند که از نظر تاریخی بالاست اما در واقع کاهشی ۶ درصدی نسبت به فصل قبل را نشان می‌دهد. فصل قبل از آن، تنها ۷۴.۷۵ درصد ضربات گل شدند. در واقع، الگوی ثابت واضحی وجود ندارد؛ از پایین‌ترین میزان (۶۵.۷۵ درصد) در فصل ۰۲-۲۰۰۱ تا بالاترین میزان در فصل قبل و تمام نقاط بین این ۲ مورد.

پنالتی‌ها از دست می‌روند و گل می‌شوند، عامل پنالتی‌زن و دروازه‌بان تقویت می‌شود، گاهی اوقات ترس و اضطراب حاکم می‌شود، با این حال به نحوی، نسبت پنالتی‌های گل شده عمدتاً بین ۷۵ تا ۸۰ درصد باقی می‌ماند و تعادل حفظ می‌شود.